ഇന്ത്യൻ സിനിമാസംഗീതലോകത്ത് ‘ആധുനിക ഇന്ത്യയുടെ മീര’ എന്ന വിശേഷണത്തോടെ ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു അപൂർവ ഗായികയായിരുന്നു വാണി ജയറാം. തന്റെ സ്വര മാധുര്യം കൊണ്ട് വളരെ ചെറിയ കാലയളവിനുള്ളിൽ ഇന്ത്യൻ സംഗീത ലോകത്ത് അവർ നേടിയെടുത്ത സ്ഥാനം വളരെ വലുതാണ്. അര നൂറ്റാണ്ടിലേറെ നീണ്ടുനിന്ന സംഗീതയാത്രയിൽ തലമുറകൾക്കപ്പുറം നീളുന്ന ഗാനങ്ങൾ സമ്മാനിച്ച അനശ്വര ഗായികയ്ക്ക് സെല്ലുലോയ്ഡിന്റെ ഹൃദയം നിറഞ്ഞ ജനംദിനാശംസകൾ.
1945 നവംബർ 30-ന് തമിഴ്നാട്ടിലെ വെല്ലൂരിൽ ജനിച്ച കലൈവാണി, ശാസ്ത്രീയ സംഗീതത്തിന്റെ ശക്തമായ അടിത്തറയോട് കൂടിയാണ് വളർന്നത്. പിന്നീടവൾക്ക് സംഗീതം ജീവിതമിഷനാകുമെന്ന് ആരും സംശയിച്ചിരുന്നില്ല. പിന്നീട് അര നൂറ്റാണ്ടിലേറെ നീണ്ടുനിന്ന അവരുടെ കരിയർ, ഇന്ത്യയുടെ എല്ലാ പ്രധാന ഭാഷകളിലുമായി 20,000-ത്തിലധികം ഗാനങ്ങൾ സമ്മാനിച്ചുകൊണ്ട്, ഒരു ഗായികയ്ക്ക് ലഭിക്കാവുന്ന പരമോന്നത ബഹുമതികൾ കൈവരിച്ച സുവർണ്ണയാത്രയായി. ശാസ്ത്രീയ സംഗീതപരമ്പരയുള്ള കുടുംബത്തിൽ അഞ്ചാമത്തെ മകളായി ജനിച്ച കലൈവാണിക്ക് സംഗീതം വീട്ടിൽ സോഭാവികമായിരുന്നു. മാതാപിതാക്കളായ ദുരൈസാമി അയ്യരും പത്മാവതിയും ശാസ്ത്രീയ സംഗീതത്തിൽ പരിശീലനം നേടിയിരുന്നതിനാൽ, കുട്ടികളെ സംഗീതത്തിലേക്ക് നയിക്കാൻ അവർ വലിയ പ്രോത്സാഹനം നൽകി.
വാണി, മുത്തുസ്വാമി ദീക്ഷിതരുടെ കൃതികളിൽ നൈപുണ്യം നേടിയത്കൊണ്ട് കർണാടക സംഗീതത്തിൽ ശുദ്ധമായ അടിസ്ഥാനങ്ങൾ ഒരുക്കി. പിന്നീട് കടലൂർ ശ്രീനിവാസ് അയ്യങ്കാർ, ടി.ആർ. ബാലസുബ്രഹ്മണ്യൻ എന്നിവർ കാര്യമായ പരിശീലനം നൽകി. എട്ട് വയസ്സുള്ളപ്പോഴേക്കും അവർ തന്റെ ആദ്യത്തെ ഓൾ ഇന്ത്യ റേഡിയോ കച്ചേരി അവതരിപ്പിച്ചു. അത് തന്നെ സംഗീതജീവിതത്തിലേക്കുള്ള ശബ്ദമലയാരോഹണത്തിന്റെ തുടക്കം. റേഡിയോ സിലോൺ വഴിയുണ്ടായ ഹിന്ദി ഫിലിം ഗാനങ്ങളിലേക്കുള്ള കടന്നുവരവ്, അവരുടെ സംഗീതബോധത്തെ കൂടുതൽ സമ്പന്നമാക്കി. പഠനവും തുടർന്ന് ബാങ്ക് ജോലിയുമായി മുന്നേറുന്ന വേളയിലും, സംഗീതം വാണിയുടെ സഹയാത്രികയായിരുന്നു.
1969-ൽ ജയറാമുമായി വിവാഹിതയാകുകയും തുടർന്ന് മുംബൈയിലേക്ക് മാറുകയും ചെയ്തതോടെ, വാണിയുടെ സംഗീതജീവിതം പുതിയ താളത്തിലേക്ക് നീങ്ങി. ഉസ്താദ് അബ്ദുൾ റഹ്മാൻ ഖാന്റെ കീഴിൽ ഹിന്ദുസ്ഥാനി സംഗീതത്തിൽ ശക്തമായ പരിശീലനം ലഭിച്ചതോടെ അവർ ശാസ്ത്രീയ സംഗീതത്തിന്റെ രണ്ട് പ്രധാന ശാഖകളിലും പ്രാവീണ്യം നേടി.
മറാത്തി സംഗീതസംവിധായകൻ വസന്ത് ദേശായി, അവരുടെ ശബ്ദശക്തിയിലും സാന്ദ്രതയിലും അത്ഭുതപ്പെട്ടു. ദേശായ്, 1971-ലെ ‘ഗുഡ്ഡി’ എന്ന ബോളിവുഡ് ചിത്രത്തിനായി വാണിയെ പരിചയപ്പെടുത്തി. ഇതിലെ “ബോലെ റേ പാപ്പിഹാര” എന്ന ഗാനം വാണിയെ ഇന്ത്യയിലുടനീളം പരിചിതഗായികയാക്കി. മിയാൻ കി മൽഹാർ രാഗത്തിൽ പിറന്ന ഈ കൃതി, ക്ലാസിക്കൽ സംഗീതത്തിന്റെ ആത്മാവും സിനിമാഗാനത്തിന്റെ വികാരപ്രവാഹവും ഒരുപോലെ ചേർത്ത് നിൽക്കുന്ന അപൂർവ ഗാനമായിരുന്നു. ‘ഹംകോ മൻ കി ശക്തി ദേ’ എന്ന മറ്റൊരു ഗാനം ഇന്ത്യയിലെ സ്കൂളുകളിൽ പ്രാർത്ഥനയായും ഉപയോഗിക്കപ്പെട്ടത്, വാണിയുടെ ശബ്ദം എത്രത്തോളം ജനഹൃദയങ്ങളിൽ ഇടം നേടിയിരുന്നുവെന്ന് തെളിയിക്കുന്നു.
1970കളിൽ തമിഴ് സിനിമയിൽ വാണി ജയറാം വേഗത്തിൽ മുൻനിരയിലേയ്ക്ക് ഉയർന്നു. ടി.എം. സൗന്ദരരാജൻ, കെ.ജെ. യേശുദാസ്, എസ്.പി. ബാലസുബ്രഹ്മണ്യം എന്നിവരോടൊപ്പം എണ്ണിയാലൊടുങ്ങാത്ത യുഗ്മഗാനങ്ങൾ അവർ പാടി. എം.എസ്. വിശ്വനാഥൻ, ശങ്കർ–ഗണേഷ്, കെ.വി. മഹാദേവൻ, ഇളയരാജ തുടങ്ങിയ സംഗീതദിഗ്ഗജരുടെ പ്രിയഗായികയായിരുന്നു അവർ. “മല്ലിഗൈ എൻ മന്നൻ മയങ്കും”, “എഴു സ്വരങ്ങൾക്കായി”, “കേള്വിയുടെ നായകനേ”, “മേഗമേ മേഗമേ” എന്നിവ ഇപ്പോഴും തമിഴ് സംഗീതത്തിന്റെ സ്വർണ്ണകാലത്തെ ഓർമപ്പെടുത്തുന്നു.
1975-ൽ ‘അപൂർവ്വ രാഗങ്ങൾ’ എന്ന ചിത്രത്തിനായി ദേശീയ അവാർഡ് നേടിയത്, വാണിയെ ദേശീയതലത്തിൽ ശക്തമായി ഉറപ്പിച്ചു.
കെ. വിശ്വനാഥിന്റെ ശങ്കരാഭരണം (1979) എന്ന സിനിമയിലൂടെ വാണി തെലുങ്ക് സംഗീതരംഗത്ത് അപ്രതിമമായ ഒരു സ്ഥാനത്തെത്തി. ഈ ചിത്രത്തിലെ അഞ്ച് ഗാനങ്ങൾക്കും ഒരുമിച്ച് ദേശീയ അവാർഡ് ലഭിച്ചതെന്നത് ഇന്ത്യൻ സിനിമാസംഗീതചരിത്രത്തിൽ അപൂർവ സംഭവമാണ്.
തുടർന്ന് ‘സ്വാതി കിരണം’ (1990) എന്ന ചിത്രത്തിലെ അവളുടെ ശബ്ദപ്രകടനം വീണ്ടും ദേശീയ അവാർഡ് നേടിക്കൊടുത്തു. വാണിയെ സംഗീതത്തിനോടുള്ള സമർപ്പണത്തിന്റെ പ്രതീകമാക്കി.
1973-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ‘സ്വപ്നം’ എന്ന ചിത്രത്തിലെ “സൗരായുധത്തിൽ വിടർന്നൊരു” എന്ന ഗാനം, മലയാളചലച്ചിത്ര സംഗീതരംഗത്ത് വാണിയുടെ വിജയകരമായ പ്രവേശനമായി. തുടർന്ന് എം.കെ. അർജുനൻ, ബാബുരാജ്, ശ്യാം, ജി. ദേവരാജൻ തുടങ്ങി മലയാളത്തിലെ മുൻനിര സംഗീതസംവിധായകരുടെ സ്ഥിരസാന്നിധ്യമായി വാണി മാറി. “ഒന്നാനം കുന്നിൻമേൽ”, “ആഷാദമാസം”, “തിരുവോണപ്പുലരിതൻ”, “പൂ കൊണ്ടു പൂമൂടി” തുടങ്ങിയ പാട്ടുകൾ ഇന്നും മലയാളികളുടെ മനസുകളിൽ ഉറച്ചുനിൽക്കുന്നു.
വാണി ജയറാം എന്ന പേര് ഭക്തിഗാനങ്ങളുടെയും ദേവപാട്ടുകളുടെയും ശൃംഗാരാത്മക ക്ലാസിക്കൽ ഗാനങ്ങളുടെയും അന്തസ്സാണ്. ആയിരക്കണക്കിന് ഭക്തിഗാനങ്ങളും സ്വതന്ത്ര ആൽബങ്ങളും പുറത്തിറക്കി, ഇന്ത്യയിലുടനീളമുള്ള ഭക്തിസംഗീത വേദികളിൽ വിസ്മയം പടർത്തി.
‘മീര ഭജൻ’ അവതരണങ്ങളിൽ അവർ നേടിയ ജനപ്രീതി, അവരെ ‘ആധുനിക മീര’ എന്ന ബഹുമതിക്ക് അർഹയാക്കി. മൂന്ന് ദേശീയ ചലച്ചിത്ര അവാർഡുകൾ. ഒഡീഷ, ആന്ധ്രാപ്രദേശ്, തമിഴ്നാട്, ഗുജറാത്ത് സർക്കാറുകളുടെ സംസ്ഥാന അവാർഡുകൾ, ഫിലിംഫെയർ ലൈഫ് ടൈം അച്ചീവ്മെന്റ് അവാർഡ് – സൗത്ത് (2012), NAFA മികച്ച വനിതാ ഗായിക പുരസ്കാരം (2017), ‘സംഗീത പീഠ സമ്മാൻ’ ലഭിക്കുന്ന ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ കലാകാരി. എന്നിങ്ങനെ നിരവധി പുരസ്കാരങ്ങൾ അവർ സ്വന്തമാക്കി.
വാണിയുടെ സംഗീതയാത്ര, ഒരു കലാകാരന്റെ സമർപ്പണവും ശുദ്ധമായ ശബ്ദത്തിന്റെ ശക്തിയും ഒരുമിച്ച് ജനങ്ങളെ എത്രത്തോളം തൊടാവുന്നതാണെന്ന് തെളിയിച്ച ഉദാത്ത ഉദാഹരണമാണ്. 2023 ഫെബ്രുവരി 4-ന് വാണി ജയറാം അന്തരിച്ചപ്പോൾ, ഇന്ത്യൻ സംഗീതരംഗത്തേക്ക് ഒരു സ്മാരകമായ കാലഘട്ടത്തിന്റെ വിളക്കാണ് അണഞ്ഞത്. എന്നാൽ അവരുടെ ശബ്ദം, തലമുറകളെ മറികടന്ന് അനശ്വരമായി നിലനിൽക്കും. വാണിയുടെ പാട്ടുകൾ, ഒരു കാലഘട്ടത്തിന്റെ സംഗീതരേഖ മാത്രമല്ല; അത് ആത്മാവിന്റെ ഭാഷയാണ്. അനശ്വര്യ ഗായികയ്ക്ക് ഒരിക്കൽ കൂടി ഹൃദയം നിറഞ്ഞ ജന്മദിനാശംസകൾ.